شیکاری ئەنزیمی ئەمایلەیز (Amylase):

ئەنزیمی (Amylase) یەکێکە لەو ئەنزیمانەی کە لەلایەن پەنکریاسەوە دەردەدرێن، شیکاری ئەنزیمی (Amylase) سوودی لێوەردەگیرێت بۆ دەستنیشانکردنی بڕی ئەنزیمەکە لە خوێن دا.

پەنکریاس(Pancreas) ئەندامێکی بچووکە دەکەوێتە نێوان گەدە و بڕبڕەی پشت چەندین فرمانی گرنگی هەیە وەک دەردانی هۆرمۆنی ئەنسۆلین (Insulin) و ئەنزیمەکانی لایپەیز(Lipase) و ئەمایلەیز(Amylase) هتد.. لە ڕێگەی کەناڵێکەوە دەردراوەکانی دەڕژێتە ناو ڕیخۆڵەی دوانزەگرێ.

ئەنزیمی (Amylase) پرۆتینێکی تایبەتە کە لەلایەن پەنکریاس و لیکەڕژێنەکانەوە دەردەدرێت و کاری ئەنزیمەکە شیکردنەوەی کاربۆهیدرات یان نیشاستەیە(Starch) بۆ شەکری سادەتر تا لەش بتوانێت سوودی لێ وەربگرێت و وەک سەرچاوەیەکی وزە بەکاری بهێنێت ، بە گشتی بڕێکی کەم ئەنزیمی (Amylase) لە خوێن دا هەیە. بەڵام لەکاتی هەوکردن یان بەرکەوتنی هەرزەبرێک کە کار لە فرمانی پەنکریاس بکات، دەبێتە هۆی تێکچوونی بڕی دەردانی دەردراوەکان و لەکارکەوتنی پەنکریاس.

بۆچی شیکاری (Amylase) ئەنجامدەدرێت؟

لەکاتی دەرکەوتنی نیشانەکانی پەیوەست بە تێکچوونی فرمانی پەنکریاس(Pancreatic Disorder) و لیکەڕژێنەکان و زیاد یان کەم بوونی بڕی ئەنزیمی (Amylase) لە لەشدا، دکتۆر پێشنیاری ئەنجامدانی شیکاری (Amylase) دەکات، کە هاوکات پێویستە شیکاریی (Lipase)یش ئەنجام بدرێت.

هەروەها بۆ جیاکاری و دەستنیشانکردنی ماوەی سەرهەڵدانی نەخۆشی پەنکریاس، ئایا ماوەیەکی زۆرە و بەردەوامە (Chronic Pancreatitis)(کە سەرەتا بڕی ئەنزیمەکە کەمێک زیاد دەکات و پاشان بەرەو کەمبوونەوە و لەکارکەوتنی پەنکریاس دەچێت) یان توشبوونەکە تازە و لەناکاو و توندە(Acute Pancreatitis)(لەم بارەیاندا بڕی ئەنزمەکە چەند بەرامبەری بەرزترین بڕی ڕێژەی ئاسایی زیاد دەکات).

لەکاتی بوونی نەخۆشی (Cystic Fibrosis) کە نەخۆشیەکە بەهۆی ناڕێکیەکی بۆماوەیی سەرهەڵدەدات و دەبێتە هۆی هەوکردنی سییەکان و کاریگەری لاوەکی دەبێت لەسەر کاری پەنکریاس.

نیشانەکانی بوونی گرفت لە پەنکریاس دا:

* ئازار لە بەشی سەرەوەی سک و دەچێت بۆ پشت.

* نەمانی ئارەزووی خواردن.

* بەرزبوونەوەی پلەی گەرمی لەش.

* دڵ تێکهەڵاتن.

*زیاد بوونی لێدانی دڵ.

*سکچوون و چەوربوونی پیسایی.

مانای شیکاریەکە چی دەگەیەنێت؟

* کەمی بڕی (Amylase) مانای وایە پەنکریاس بڕی پێویست لە پرۆتینەکە دروست ناکات، دەکرێت بەهۆی:

– لەکارکەوتنی خانەکانی پەنکریاس بەهۆی نەخۆشی و هەوکردنی پەنکریاس بۆ ماوەیەکی درێژ (Chronic Pancreatitis).

– لەکارکەوتنی جگەر (Liver Failure).

– زیاد بەکاربردنی خواردنەوە کهولیەکان (Alcoholism).

* زۆر بڕی (Amylase) مانای وایە پەنکریاس بڕێکی زیاد لە پێویست پرۆتینەکە بەرهەم دێنێت، دەکرێت بەهۆی چەندین هۆکاری ڕاستەوخۆ و یان ناڕاستەوخۆ کاری تێبکرێت:

– نەخۆشی لەناکاو و توندی پەنکریاس(Acute Pancreatitis).

– نەخۆشی گورچیلە و لاوازی کاری گورچیلە (Kidney Disease).

– شێرپەنجەی پەنکریاس و سییەکان و مەمک و کۆڵۆن و منداڵدان.

– هەڵئاوسان و هەوکردنی لیکەڕژێنەکان (Swollen Salivary Glands).

– هەوکردنی ڕیخۆڵە کوێرە (Acute Appendicitis).

– بوونی کیس یان برین یان دومەڵ لە نێو کەناڵی پەنکریاسدا ناهێڵێت بڕی ئەنزیمی بەرهەم هاتوو بگاتە ڕیخۆڵەکان.

– نەخۆشی ملەخڕێ (Mumps).

– زیاد بەکار بردنی خواردنەوە کهولیەکان(Alcoholism).

– هەوکردن و گیرانی ڕیخۆڵەکان (Intestinal Obstruction).

– هەوکردنی زراو و بوونی بەردی زراو (دەکرێت ببێتە هۆی گیرانی کەناڵی پەنکریاس).

شیکاریە پەیوەندارەکان:

– Creatinine Clearance.

– Lipase.