گورچیلەکان دوو ئەندامی شێوە فاسۆلیان کە قەبارەیان نزیکەی مستێک دەبێت، دەکەونە بەشی خوارەوە و دواوەی قەفەسەی سنگ (خوار کۆتا پەراسوو).
گورچیلەکان چەندین فرمانی گرنگیان هەیە سەرەکیترینیان:
– ڕێکخستنی ڕێژەی ئاو و خوێ و کانزاکان….هتد.
– فڕیدانە دەرەوەی ئەو پاشماوانەی کە لە ئەنجامی کار و چالاکی ئاسایی خانەکانەوە دەچنە ناوخوێن گورچیلە لەشیان لێ پاکدەکاتەوە. لەکاتی بوونی هەر گرفتێک لەکاری گورچیلەدا دەبێتە هۆی کەڵەکەبوونی ئاو و ماددە زیانبەخشەکان لە لەشدا.
– هەروەها چەندین هۆرمۆن و پێکهاتە دەردەدات کە ڕۆڵیان هەیە لە پاراستنی هاوسەنگی لەش لەوانە (Erythropoietin (EPO))(Renin).
** بەهۆی گرنگی فرمانی گورچیلەوە چەندین شیکاریی تاقیگەیی هەن بۆ چاودێری کردنی کاری گورچیلە.
بۆچی شیکاری فرمانی گورچیلە ئەنجامدەدرێن؟
ئەنجامدانی شیکاریەکانی فرمانی گورچیلە یارمەتیدەرە بۆ چاودێری کردنی کار و تەندروستی گورچیلەکان و سوودیان لێوەردەگیرێت بۆ دەستنیشان کردنی چەندین نەخۆشی، کاتێک کەسێک نیشانەکانی سستی و لەکارکەوتنی گورچیلەی تێدا دەردەکەوێت پێویستە ڕاستەوخۆ شیکاری گورچیلەی بۆ ئەنجام بدرێت یان لەو کەسانەی نەخۆشی تریان هەیە کە کاریگەری لاوەکی دەکات لە کاری گورچیلەکان وەک بەرزی فشاری خوێن(High Blood Pressure) و شەکرە(Diabetes).
ئەو باروودۆخانەی کە مەترسین بۆ سەر گورچیلەکان:
– نەخۆشی شەکرە (Diabetes).
– نەخۆشی دڵ و بۆریەکانی خوێن (Cardiovascular Disease).
– قەڵەوی و کێش زیادی.
– بەرزی ڕێژەی کۆلسترۆڵ (Cholesterol).
– بەرزی فشاری خوێن.
– هۆکاری بۆماوەیی.
– زیاد بەکارهێنانی شەکر و خوێ لە ژەمە خوراکی ڕوژانەدا.
– خواردنی زۆری خوراکی دەوڵەمەند بە پرۆتین.
– خواردنی زۆری گۆشت.
– کەم خواردنەوەی ئاو.
نیشانەکانی لاوازی و بوونی گرفت لە گورچیلەکان:
– بوونی گرفت لەکاتی میزکردندا وەک (سووتانەوە ، ئازار ، تێکچوونی جارەکانی میزکردن ، هەستکردن خاڵی نەبوونەوەی میزەڵدان بەتەواوی).
– ئازاری بەشی خوارەوەی پشت لە خوار کۆتا پەراسوو.
– گۆڕانی ڕەنگی میز و بوونی خوێن و کەفکردن.
– کەمبوونەوەی ڕێژەی میز.
– ئاوسانی لەش (ژێر چاو و دەمووچاو، قاچ و پاژنە و مەچەک).
– بەرزبوونەوەی فشاری خوێن.
– ماندوێتی و بێزاری و تەمەڵی.
– دڵ تێکەڵاتن و ڕشانەوە (لەکاتی توندبوونی نەخۆشیەکە).
– کۆبوونەوەی ئاو لەلەشدا.
– هەناسە بڕکێ و ئازاری سنگ.
شیکاریەکانی فرمانی گورچیلە کامانەن؟
لەبەرئەوەی گورچیلە ئەندامێکی ئاڵۆز و فرەفرمانە ، چەندین شیکاری پەیوەندار بە کاری گورچیلەوە هەن کە هەریەکەیان بۆ بارودۆخێکی دیاریکراو سوودی لێوەردەگیرێت و بەشێک لە شیکاریەکان بە خوێن یان بە میز یان بە میزی ٢٤-کاتژمێر ئەنجام دەدرێت (کە بریتیە لە کۆکردنەوەی میز لە ماوەی ٢٤ کاتژمێردا و ئەنجامدانی شیکاریی بۆی) .
شیکاریە سەرەتاییەکان:
* ڕێژەی کریاتینین لە خوێندا (Serum Creatinine).
* ڕێژەی یوریا لە خوێندا (Blood Urea).
* شیکاری ڕێژەی گلوکۆز (Glucose).
* شیکاریی گشتی میز (Urinalysis).
شیکاریە دووهەمیەکان:
* شیکاری ڕێژەی خوێیەکانی لەش (Electrolytes)(پۆتاسیۆم، سۆديۆم، کلۆر).
* ڕێژەی توخمەکانی فۆسفۆڕ (Phosphorus)و کالیسیۆم (Calcium) لە خوێندا.
* شیکاری ئەلبۆمین (Albumin).
* ڕێژەی پرۆتین لە میزدا (Urine Protein).
شیکاریەکانی تری فرمانی گورچیلە وەک:
-Urea/Creatinine ratio.
-Estimated Glomerular Filtration Rate (eGFR).
-Creatinine Clearance.
-Albumin/Creatinine ratio(ACR)
-Protein/Creatinine ratio(PCR)
شیکاریە پەیوەندارەکان:
-Urine Culture.
-Kidney Stone Analysis.
-Urine Protein Electrophoresis.