شیکاری کاليسيۆم (Calcium):
شیکاری کالیسیۆم بریتیە لە دیاریکردنی ڕێژەی کالیسیۆم لە خوێن دا، کالیسیۆم یەکێک لە گرنگترین کانزانکانی لەش و چەندین فرمانی گرنگی هەیە، لەوانە دەچێتە پێکهاتەی ئێسک و ددان و یارمەتیدەرێکی بنچینەییە بۆ کاری کۆئەندامی دەمار و ماسولکە و دڵ.
لەش زیاتر لە هەموو کانزاکانی تر پێویستی بە کالیسیۆم هەیە (لەڕووی بڕەوە)، پێویستە ڕۆژانە (١٠٠٠ بۆ ١٣٠٠ میلیگرام) کالیسیۆم وەربگیرێت، نزیکەی ٩٩٪ ی کالیسیۆمی لەش دەچێتە پێکهاتەی ئێسک و لەوێدا پاشەکەوت دەکرێت، هەرچی ١٪ ەکەی ترە لە خوێندایەو دابەش دەبن بەسەر دوو جۆردا:
* کالیسیۆمی گشتی (Total Calcium) بڕی کالیسیۆمی پێوەبەندبووە بە پرۆتینێکی دیاریکراوەوە.
* ئایۆنایز کالیسیۆم (Ionized Calcium): بڕی کالیسیۆمی سەربەستی ناو خوێن دیاری دەکات (کە بە پرۆتینەکانەوە نەبەستراون) و جۆرە چالاکەکەی کالیسیۆمە.
کەی شیکاری (Calcium) ئەنجام دەدرێت؟
* لەکاتی دەرکەوتنی نیشانەکانی کەمبوون یان زیاد بوونی بڕی کالیسیۆم، یان ناڕێکی لە کاری ڕژێنی (Parathyroid) و زیاد کار کردنی ڕژێنی پەیرزاد (غودە)(Thyroid)، بوونی نەخۆشیەکانی گورچیلە (بەردی گورچیلە) و ئێسک (ئازاری ئێسک) و دەمار و دڵ و سڕ بوونی دەم و لێو و پەنجەکان و هەندێک جۆری شێرپەنجەدا یان پاش وەرگرتنی (کالیسیۆم و ڤیتامین دی) پێویستە شیکاری کالیسیۆم ئەنجام بدرێت.
ڕێژەی ئاسایی کالیسیۆم:
Total Calcium: 9.6-10.6 mg/dL.
Ionized Calcium: Children: 4.8 to 5.52 mg/dL.
Adults: 4.64 to 5.28 mg/dL.
نیشانەکانی بەرزی ڕێژەی کالیسیۆم (Hypercalcemia):
* دڵ تێکەڵاتن و ڕشانەوە.
* زوو زوو میزکردن و تینوێتی بەردەوام.
* ئازاری سک و قەبزی.
* نەمانی تەرکیز و بێتاقەتی.
* ماندوێتی و بێهێزی.
نیشانەکانی کەمی ڕێژەی کالیسیۆم (Hypocalcemia):
* گرژبوون و تەشەنوجی مەسولکەکان.
* ناڕێکی لێدانی دڵ.
* لاواز بوونی هەستی بەرکەوتن و سڕ بوونی لێو و پەنجەکان.
* ئازاری ئێسک.
* هەندێک جار دەبێتە هۆی دروست بوونەوەی بەردی گورچیلە.
مانای شیکاریەکە چی دەگەیەنێت:
** بەرزی ڕێژەی کالیسیۆم (Hypercalcemia) دەکرێت نیشانەبێت بۆ:
* زیاد کار کردنی ڕژێنی (Parathyroid).
* نەخۆشی (Paget’s Disease)(نەخۆشیەکی ئێسکە).
* زیاد وەرگرتنی کالیسیۆم لە ڕێگەی خواردن و دەرمانەوە.
* هەندێ جۆری شێرپەنجە.
* نەخۆشی گورچیلە.
* نەخۆشی سیل کە بەهۆی بەکتریای (Mycobacterium tuberculosis) تووشدەبین.
* زۆری ڕێژەی ڤیتامین دی (Vitamin D).
نزمی ڕێژەی کالسیۆم(Hypocalcemia):
* لاوازی کاری ڕژێنی (Parathyroid).
* کەمی ڤیتامین دی (Vitamin D).
* کەمی ڕێژەی توخمی مەگنیسیۆم (Magnesium).
* هەوکردنی پەنکریاس (Pancreatitis).
* نەخۆشی گورچیلە.
* گرفتی هەڵمژینی کالیسیۆم لە ڕیخۆڵەکانەوە، وەرگرتنی بڕێکی کەم لە کالیسیۆم لە ڕێگەی ژەمە خۆراکیەکانەوە.
* زیادبوونی ڕێژەی فۆسفۆڕ(Phosphorus).
خۆراکە دەوڵەمەندەکان بە کالیسیۆم:
* تۆوی ڕووەکەکان وەک (کونجی و بادەم… هتد)
* شیر و بەرهەمەکانی (ماست و پەنیر …هتد)
* ماسی.
* هێلکە.
* نیسک و فاسۆلیا و پاقلەمەنیەکان.
* سەوزە (سپیناخ و برۆکلی …هتد).
* هەنجیر.
* ڕێواس.
شیکاریە پەیوەندارەکان:
شیکاری کالیسیۆم بە خوێن (Total Calcium)(Ionized Calcium) یان بە میزی ٢٤ کاتژمێری ئەنجام دەدرێت (24Hours Urine Sample).
– Albumin.
– Parathyroid Hormone (PTH).
– Phosphorus.
– Magnesium.
– Vitamin D.